Co powinieneś jeść, a czego unikać podczas choroby? Dieta przy problemach hormonalnych

Hormony to niewielkie cząsteczki, które regulują szereg procesów zachodzących w ustroju. Już drobne nieprawidłowości w ich wydzielaniu niosą ze sobą daleko idące konsekwencje. Mogą doprowadzić do stanów zagrażających życiu. Niestety, przewlekły stres, niewłaściwa dieta, znikoma aktywność fizyczna i zanieczyszczenie środowiska zwiększają ryzyko chorób endokrynologicznych. Co jeść przy problemach hormonalnych, a czego lepiej unikać?

Jakie zagrożenia niosą diety eliminacyjne?

Każda dieta eliminacyjna stwarza zagrożenie dla zdrowia. Rezygnując z określonych produktów, trzeba wiedzieć, czym je zastąpić, aby zaspokoić dzienne zapotrzebowanie na substancje odżywcze. Większość z nas nie dysponuje stosowną wiedzą, dlatego zaleca się konsultację z doświadczonym dietetykiem. Więcej nt. wdrażania diet eliminacyjnych przeczytasz w naszym artykule nt. żywienia w chorobach układu pokarmowego.

Choroba Hashimoto – dieta wspierające leczenie 

Choroba Hashimoto to choroba autoimmunologiczna tarczycy, której towarzyszy stan zapalny tego organu. Układ odpornościowy atakuje ten ważny narząd endokrynny, mylnie rozpoznając go jako element obcy, który wymaga unicestwienia. W rezultacie tarczyca wytwarza coraz mniej hormonów, które regulują procesy metaboliczne w ustroju. Prowadzi to do ogólnego zmęczenia, przybierania na wadze, bólu mięśni i większej wrażliwości na zimno. Ponadto skutkuje zaburzeniami snu, pogorszeniem pamięci i spadkiem koncentracji.

Im dłużej choroba Hashimoto pozostaje nierozpoznana, tym większe ryzyko poważnego uszkodzenia tarczycy. Komórki odpornościowe wciąż atakują ten narząd endokrynny, nasilając stan zapalny. W pewnym momencie skutkiem choroby staje się niedoczynność tarczycy.

Choroba Hashimoto statystycznie częściej dotyka kobiet. Wśród czynników ryzyka wymienia się również grupę krwi 0 i A. Przypuszcza się, że jest dziedziczna. Ponadto często współtowarzyszą jej inne choroby autoimmunologiczne, w tym toczeń rumieniowaty. Współwystępuje z cukrzycą typu 1 i chorobą Gravesa-Basedowa.

Objawy choroby Hashimoto często ulegają nasileniu wskutek niedoboru jodu, selenu i witaminy D. Pogorszeniu stanu zdrowia sprzyja też długotrwała ekspozycja na stres, który zaburza gospodarkę hormonalną. Negatywnie na pracę tarczycy wpływa życie w zanieczyszczonym środowisku. Pestycydy, metale ciężkie i pyły zawieszone w powietrzu zaostrzają przebieg chorób autoimmunologicznych.

Dieta przy Hashimoto opiera się na przestrzeganiu kilku kluczowych zaleceń.

1. Rezygnacji z produktów zasobnych w jod, który stymuluje aktywność tarczycy. Wspomniany pierwiastek znajduje się m.in. w soli jodowanej, rybach, wodorostach i solonych orzechach.
2. Eliminacji produktów na bazie soi, która dostarcza izoflawony. Wspomniane fitoestrogeny wpływają na poziom hormonów tarczycy. W związku z tym należy unikać soi, miso, tofu, mleka sojowego i artykułów mięsopodobnych na bazie soi.
3. Wykluczenie glutenu, jeśli stwierdzono celiakię lub nietolerancję tego białka zbożowego. Jego spożycie może bowiem nasilać ogólny stan zapalny w organizmie.
4. Wprowadzenie większej ilości świeżych owoców i warzyw do menu. Wspomniane produkty stanowią bogate źródło witamin, minerałów i antyoksydantów. Wymienione substancje zmniejszają stan zapalny w organizmie. Ponadto regulują aktywność układu odpornościowego. Na szczególną uwagę zasługują brokuły, borówki, maliny, szpinak, jarmuż.
5. Wzbogacenie diety o produkty zasobne w białko, które wspiera odbudowę i regenerację narządów. Warto postawić na mięso, ryby, jaja i rośliny strączkowe.
6. Unikanie produktów wysoko przetworzonych, które wprawdzie są łatwe do przygotowania, ale zawierają substancje wzmagające stan zapalny. W tym miejscu należy wymienić m.in. tłuszcze trans i akrylamid. Zaleca się rezygnację z chipsów, fast foodów, precli i słodyczy.

Cukrzyca – dieta. Co jeść, a czego unikać?

Dieta cukrzycowa stanowi niezwykle ważny element leczenia tej choroby. Pomaga bowiem utrzymać optymalne stężenie glukozy we krwi. Zmniejsza tym samym ryzyko wystąpienia poważnych powikłań, w tym śpiączki cukrzycowej, retinopatii cukrzycowej, nefropatii cukrzycowej i stopy cukrzycowej. Stosowanie się do jej zaleceń przynosi też dodatkowe korzyści zdrowotne. Zauważono, że dieta dla cukrzyka ułatwia utrzymanie optymalnej masy ciała i prawidłowego profilu lipidowego. Odgrywa ważną rolę w profilaktyce chorób serca.

Co powinien jeść cukrzyk? W jego przypadku polecana jest dieta o niskim indeksie glikemicznym. Oznacza to, że produkty, które spożywa diabetyk, stopniowo podnoszą stężenie glukozy we krwi i nie powodują nagłego spadku cukru. Przykładem artykułu o wysokim indeksie glikemicznym jest czekolada. Po jej zjedzeniu poziom cukru we krwi szybko wzrasta, po czym spada. Wspomniana sytuacja wywiera niekorzystny wpływ na zdrowie.

Dieta cukrzycowa opiera się na spożywaniu produktów o niskim stopniu przetworzenia, które wyróżnia niski indeks glikemiczny. Warto zwrócić szczególną uwagę na artykuły pełnoziarniste – pieczywo, makarony i ryż brązowy. Zawarte w nich węglowodany stopniowo uwalniają się do krwi. Rekomenduje się także świeże owoce i warzywa o niskim indeksie glikemicznym. Należy jednak podkreślić, że wspomniany parametr może wzrosnąć wskutek określonej obróbki kulinarnej, np. gotowania.

Co jeść przy cukrzycy? Specjaliści zalecają, aby przy tym schorzeniu postawić na:

• nabiał bez dodatku cukru – jogurt, kefir, maślankę, sery,
• warzywa takie jak groch, brokuły, rzepa, ogórki, pietruszka, cukinia, brukselka, cebula, papryka, pomidory, kapusta, por, kalafior, marchew, sałata, fasola, kukurydza, soczewica,
• produkty pełnoziarniste z glutenem – pieczywo, otręby, kasze, makarony i płatki,
• mięso i ryby, w tym indyka, cielęcinę, chudą wieprzowinę i kurczaka,
• owoce o niskim indeksie glikemicznym – agrest, porzeczki, awokado, grejpfruty, jagody, jabłka, brzoskwinie, jeżyny, pomarańcze, cytryny, morele, truskawki.

Czego nie jeść przy cukrzycy? Dietetycy odradzają spożywanie:

• słodyczy,
• słonych przekąsek,
• słodzonego nabiału, 
• owoców o wysokim indeksie glikemicznym – arbuza, dojrzałych bananów, owoców w syropie i owoców kandyzowanych,
• gotowanych ziemniaków, bobu i dyni,
• jasnego pieczywa,
• kaszy jaglanej i kukurydzianej,
• ryżu białego i płatków ryżowych,
• tłustego mięsa i wędlin.

Insulinooporność – dieta, która wspomaga gospodarkę węglowodanową

Szacuje się, że insulinooporność dotyka blisko połowy Polaków. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z zaburzeń gospodarki węglowodanowej, przez co stale spożywa posiłki, które potęgują ten stan. Insulinooporność charakteryzuje się spadkiem wrażliwości komórek na insulinę. Ten hormon, który wydziela trzustka, ma za zadanie obniżyć poziom glukozy po spożyciu posiłku. Gdy komórki nie reagują na insulinę, wspomniany narząd wytwarza jej coraz więcej. Niestety, w pewnym momencie, mimo maksymalnej pracy, nie jest w stanie obniżyć poziomu cukru we krwi. Wzrasta wówczas ryzyko rozwoju stanu przedcukrzycowego i cukrzycy typu 2. 

Insulinooporność często towarzyszy osobom, które borykają się z nadwagą i otyłością. Szczególnie niebezpieczne jest magazynowanie tkanki tłuszczowej na wysokości talii. Ponadto choroba rozwija się przy niezdrowym stylu życia, znikomej aktywności fizycznej i przewlekłym stresie. Insulinooporności sprzyja też stosowanie antykoncepcji hormonalnej.

Niewrażliwość komórek na insulinę często diagnozuje się u chorych na:

• zespół policystycznych jajników,
• Hashimoto,
• nadciśnienie,
• choroby tarczycy,
• miażdżycę.

Objawy insulinooporności, których nie należy lekceważyć, obejmują:

• senność po spożyciu dań zasobnych w cukry proste, np. ciastek,
• przyrost masy ciała, mimo braku wzrostu kaloryczności posiłków,
• problemy z powrotem do optymalnej masy ciała,
• nawracające bóle głowy,
• pogorszenie nastroju,
• ogólne rozdrażnienie,
• spadek koncentracji,
• mgłę mózgową i trudności z logicznym myśleniem,
• niekontrolowane napady głodu.

Dieta przy insulinooporności opiera się na kilku filarach.

1. Niskim indeksie glikemicznym, który pozwala uniknąć gwałtownego wzrostu stężenia cukru we krwi.
2. Deficycie kalorycznym, który pomaga zrzucić zbędne kilogramy i spalić nadmiar tkanki tłuszczowej w okolicach talii.
3. Działaniu przeciwzapalnym, które chroni trzustkę przed poważnymi uszkodzeniami.

Dieta dla insulinoopornych nie dopuszcza spożywania produktów takich jak:

• jasne pieczywo,
• jasne makarony,
• tłuste mięso i wędliny,
• masło, smalec, słonina, boczek, olej palmowy i kokosowy (artykuły zasobne w nasycone kwasy tłuszczowe),
• smażone ziemniaki,
• duże porcje owoców,
• słodzony nabiał,
• słodycze,
• słone przekąski.

Wiesz już, czego nie wolno jeść przy insulinooporności. Należy jednak pamiętać o paru ważnych szczegółach, które wpływają na gospodarkę węglowodanową.

1. Warzywa i makarony nie powinny być rozgotowane. Jedz dania al dente.
2. Spożywaj owoce, które nie osiągnęły jeszcze pełnej dojrzałości, ponieważ wówczas zawierają mniej cukrów prostych.
3. Nie blenduj owoców i warzyw, bo to zwiększa biodostępność cukrów prostych.

Co jeść przy insulinooporności? Dietetycy zalecają:

• produkty pełnoziarniste, które dostarczają głównie węglowodany złożone i błonnik pomagający zoptymalizować poziom cukru we krwi. Wskazane jest pieczywo razowe i ciemny makaron,
• rośliny strączkowe, które obfitują w białko. Gwarantują długotrwałe uczucie sytości i zapobiegają podjadaniu,
• świeże owoce i warzywa konsumowane wraz ze skórką zasobną w pektyny i błonnik. Zawarte w nich antyoksydanty neutralizują wolne rodniki, przez co zapobiegają uszkodzeniu ważnych struktur komórkowych. Wykazują silne działanie przeciwzapalne,
• zdrowe tłuszcze, które pochodzą z roślin. Mowa o nienasyconych kwasach tłuszczowych, które znajdziesz w oliwie z oliwek, oleju rzepakowym, oleju lnianym, nasionach chia, orzechach i pestkach dyni. Zaleca się również spożycie tłustych ryb morskich, które dostarczają kwasy omega-3 o działaniu przeciwzapalnym.

Niedoczynność tarczycy – dieta zalecana przy chorobie

Tarczyca to narząd endokrynny, który wytwarza hormony – trójjodotyroninę i tyroksynę. Wspomniane substancje regulują procesy metaboliczne, które zachodzą w organizmie. Niestety, czasem powstaje ich za mało. Niedoczynność tarczycy rozwija się m.in. wskutek choroby Hashimoto i nadmiaru lub niedoboru jodu.

Odpowiednio skomponowana dieta przy niedoczynności tarczycy wspomaga leczenie tej choroby endokrynologicznej. Wystarczy przestrzegać kilku kluczowych zaleceń, które zostały zebrane poniżej.

1. Dieta na niedoczynność tarczycy opiera się na regularnym spożywaniu posiłków. Jeść należy niewielkie porcje, ale co kilka godzin.
2. Owoce i warzywa stanowią bogate źródło witamin oraz minerałów. Ponadto dostarczają silne antyoksydanty i substancje przeciwzapalne. Zaleca się ich zwiększone spożycie, przy czym na owoce trzeba uważać. Obfitują bowiem w cukry proste, które sprzyjają przyrostowi masy ciała. Warzywa można jeść bez większych ograniczeń.
3. Dietetycy rekomendują wprowadzenie większych ilości białka do dań. Zwróć szczególną uwagę na mięso, ryby, rośliny strączkowe i nabiał o obniżonej zawartości tłuszczu.
4. Spowolnienie metabolizmu zaburza prawidłowy rytm wypróżnień. Błonnik pokarmowy pozwala poprawić perystaltykę jelit. Ponadto zwiększa objętość i nawodnienie kału, który przypomina pastę. Wspiera tym samym regularną defekację. Błonnik pokarmowy znajdziesz w produktach pełnoziarnistych, roślinach strączkowych, nasionach i orzechach.
5. Tłuste ryby morskie uchodzą za niezwykle zdrowe z kilku powodów. Stanowią źródło pełnowartościowego białka. Dostarczają kwasy omega-3, które mają właściwości przeciwzapalne. Pomagają pokryć zapotrzebowanie organizmu na jod, selen i witaminę D. Do tłustych ryb morskich zalicza się tuńczyka, makrelę i łososia.
6. Istnieją takie produkty spożywcze, przez które jod staje się gorzej dostępny dla tarczycy. Unikaj dużych ilości warzyw kapustnych, soi i orzeszków ziemnych. Gotowanie tych artykułów ogranicza zawartość szkodliwych związków. Produkty poddane obróbce kulinarnej nie zmniejszają biodostępności jodu.

Nadczynność tarczycy – dieta. Jak zmienić nawyki żywieniowe?

Nadczynność tarczycy to choroba endokrynologiczna, której często towarzyszy gwałtowny spadek masy ciała i zanik mięśni. Aby zapobiec tym niekorzystnym zjawiskom, należy zwiększyć kaloryczność posiłków. Dieta przy nadczynności tarczycy jest układana indywidualnie. Uwzględnia m.in. wiek, płeć i styl życia. Następnie dodaje się 15-25% kalorii w stosunku do zapotrzebowania osoby zdrowej. Wartość energetyczną dań obniża się, gdy choroba zostanie zażegnana.

Dieta na nadczynność tarczycy opiera się na większym spożyciu posiłków. Należy jeść nawet 6-7 razy dziennie. Rekomenduje się, aby zwykłe dania wzbogacić o suszone owoce, nasiona i orzechy. Pozwala to pokryć zapotrzebowanie organizmu na energię, witaminy, minerały i antyoksydanty.

Co jeść przy nadczynności tarczycy? Dietetycy zalecają, aby postawić na dania gotowane, duszone lub zapiekane w pergaminie. Uchodzą bowiem za zdrowe i lekkostrawne.

Dieta przy nadczynności tarczycy dopuszcza:

• świeże owoce,
• świeże warzywa,
• produkty pełnoziarniste (pieczywo, kasze, makarony, otręby zbożowe i płatki),
• nabiał,
• jaja,
• chude mięso,
• ryby,
• rośliny strączkowe,
• orzechy,
• pestki,
• zdrowe oleje roślinne (oliwa z oliwek, olej lniany, olej rzepakowy),
• niegazowaną wodę mineralną,
• herbaty owocowe.

Czego nie jeść przy nadczynności tarczycy? Odradza się konsumpcję:

• fast foodów,
• wysoko przetworzonej żywności,
• słodyczy,
• słonych przekąsek,
• produktów bogatych w jod,
• energetyków,
• kawy,
• mocnej herbaty.