Co powinieneś jeść, a czego unikać podczas choroby? Dieta przy chorobach układu rozrodczego

Choroby układu rozrodczego stanowią problem wielu kobiet. Z samym zespołem policystycznych jajników boryka się 10-15% przedstawicielek płci żeńskiej w wieku rozrodczym. Endometrioza zaś może dotykać od 6% do 15% populacji kobiet. Wspomniane przypadłości powodują szereg dokuczliwych dolegliwości. Jednocześnie nierzadko utrudniają zajście w ciążę. Część z nich ma podłoże hormonalne. Jak powinna wyglądać dieta przy chorobach układu rozrodczego? Co jeść przy endometriozie i menopauzie, aby cieszyć się dobrym samopoczuciem?

Endometrioza – dieta wspierająca leczenie

Endometrioza to choroba, o której ostatnio sporo się mówi. Popularyzowanie wiedzy na jej temat jest bardzo ważne, ponieważ u wielu kobiet zostaje rozpoznana dopiero po 8-10 latach od zgłoszenia się do specjalisty. Na dodatek ludzie nie rozumieją, że ból przy endometriozie bywa tak silny, że uniemożliwia wykonywanie pracy zawodowej.

Wspomniana choroba charakteryzuje się tym, że obecność endometrium (komórek macicy) stwierdza się poza jamą macicy. Wykrywa się je w jajnikach, pęcherzu moczowym, jelitach, a nawet w płucach. Endometrium poza jamą macicy nie tylko powoduje ból, ale też przyczynia się do powstawania zrostów, które upośledzają pracę narządów wewnętrznych. Niekiedy konieczna okazuje się operacja.

Przyczyny endometriozy nie zostały w pełni poznane. Obecnie przypuszcza się, że chorobie sprzyjają zaburzenia hormonalne (wysoki poziom estrogenów) i operacje w obrębie powłok brzusznych, w tym cesarskie cięcie.

Objawy endometriozy mogą być bardzo wyraźne, ale u niektórych kobiet w ogóle nie występują. Obejmują m.in.:

bolesne miesiączki,
silny PMS (zespół napięcia przedmiesiączkowego),
ból podczas stosunku,
ból podczas badania ginekologicznego,
ból podczas oddawania stolca,
ból podczas oddawania moczu,
endo-belly, czyli nadmiernie powiększony brzuch, który nie wynika z nadwagi czy otyłości,
mgłę mózgową,
problemy z koncentracją,
ogólne rozdrażnienie,
dysregulację emocjonalną,
wzdęcia,
gazy.

Leczenie endometriozy zależy od stanu pacjentki i zgłaszanych przez nią dolegliwości. Polega na:

podawaniu leków przeciwbólowych,
kuracji hormonalnej. Dużą popularnością cieszy się dienogest, który jest syntetyczną pochodną progesteronu. Podaje się go samodzielnie lub w postaci dwuskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych,
laparoskopii, która pozwala na usunięcie zrostów,
fizjoterapii uroginekologicznej, która pomaga zwiększyć ruchomość narządów wewnętrznych i zredukować napięcie mięśniowe.

Dieta w endometriozie okazuje się pomocna, ale w celu jej opracowania należy dokładnie obserwować swój organizm. Pokarmy, które szkodzą niektórym osobom, u nas mogą nie wywoływać żadnych dolegliwości. Ponadto zaleca się, aby eliminować jak najmniej produktów i tylko wtedy, gdy istnieją ku temu wyraźne przesłanki. Potrzebujemy bowiem różnorodności na talerzu, która zapewnia wszystkie niezbędne substancje odżywcze.

Dieta przy endometriozie ma charakter przeciwzapalny. Rekomenduje się spożycie:

świeżych owoców, które stanowią bogate źródło witamin, minerałów i antyoksydantów. Przeciwutleniacze niwelują stres oksydacyjny i towarzyszący mu stan zapalny,
świeżych warzyw, które działają podobnie jak kolorowe owoce,
zdrowych tłuszczów, które można znaleźć w tłustych rybach morskich, awokado, pestkach dyni, orzechach, nasionach słonecznika, oleju lnianym i oliwie z oliwek,
ziół jako naturalnych przypraw, które redukują stan zapalny w organizmie i stanowią alternatywę dla soli. Warto zwrócić szczególną uwagę na bazylię, oregano, tymianek, rozmaryn, koper, miętę, szałwię, kozieradkę, imbir, gałkę muszkatołową, cynamon, goździki i kardamon.

Czego nie jeść przy endometriozie? Odradza się:

słodycze,
słone przekąski,
fast foody,
wyroby garmażeryjne,
dania instant,
jasne pieczywo,
jasne makarony,
produkty z dodatkiem miodu, cukru, melasy, syropu glukozowo-fruktozowego,
ryż biały,
tłuste mięso,
czerwone mięso.

Niepłodność – dieta ułatwiająca zajście w ciążę

Niepłodność to stan, o którym mówi się wówczas, gdy para regularnie uprawia seks bez zabezpieczenia przez 12 miesięcy, ale mimo to nie udaje się zajść w ciążę. Może wynikać to z różnych przyczyn. Wśród nich wymienia się stres, zaburzenia hormonalne, nieprawidłową budowę anatomiczną, urazy narządów wewnętrznych, otyłość i złą dietę.

Leczenie niepłodności poprzedzają badania. Specjalista przygląda się m.in.:

owulacji u kobiet,
żywotności plemników u mężczyzn,
stężeniu hormonów płciowych u obojga partnerów,
obrazowi USG narządów płciowych u obojga partnerów.

Przyczyny niepłodności u kobiet najczęściej wiążą się z brakiem owulacji przy zespole policystycznych jajników i zrostami przy endometriozie. W obu przypadkach trzeba wdrożyć odpowiednie leczenie. U mężczyzn najczęstszym powodem niepłodności jest niska ruchliwość plemników. Jednocześnie przedstawicielom obu płci szkodzi stres.

Naukowcy zauważyli, że nadmierna podaż kalorii prowadzi do otyłości, która z kolei zmniejsza szanse na biologiczne potomstwo. W związku z tym dieta śródziemnomorska uchodzi za dobrą na niepłodność.

Co jeść przy niepłodności? Zaleca się:

zdrowe tłuszcze, które występują w tłustych rybach morskich, awokado, sezamie, pestkach dyni, nasionach słonecznika, oleju lnianym, oliwkach i orzechach,
węglowodany o niskim indeksie glikemicznym, które stopniowo uwalniają glukozę do krwi. Za bogate źródło cukrów złożonych uchodzą warzywa (pomidory, marchew, cukinia), owoce (morele), makarony (sojowy, al dente, pełnoziarnisty) i pieczywo razowe,
wysokiej jakości białko pochodzące z chudego mięsa, roślin strączkowych (fasola, bób, soczewica, ciecierzyca, cieciorka, groch) i nabiału.

Dieta na niepłodność zachęca do tego, aby unikać:

słodyczy,
przetworzonego mięsa,
masła,
smalcu,
oleju kokosowego,
jasnego pieczywa pszennego,
tłuszczów trans i nasyconych (fast foody, słone przekąski, dania mięsne).

Zespół policystycznych jajników – dieta na PCOS

Szacuje się, że zespół policystycznych jajników (PCOS) dotyka nawet 10-15% kobiet w wieku rozrodczym. Utrudnia zajście w ciążę, gdyż przekłada się na cykle bezowulacyjne lub o niskiej jakości jajeczkowania. Poza tym wspomnianej chorobie towarzyszy szereg uciążliwych dolegliwości. Objawy zespołu policystycznych jajników obejmują:

otyłość centralną,
nieregularne miesiączki,
bolesną menstruację,
łojotok,
trądzik,
hirsutyzm,
łysienie androgenowe,
rogowacenie ciemne,
silny PMS (zespół napięcia przedmiesiączkowego).

Choroby nie da się całkowicie wyleczyć, ale można złagodzić jej przebieg poprzez stosowanie dwuskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych. Pigułki pomagają przywrócić równowagę hormonalną. Jednocześnie zaleca się zmianę nawyków żywieniowych i stylu życia.

Przyczyny zespołu policystycznych jajników obejmują czynniki hormonalne, genetyczne i środowiskowe. Wiele kobiet cierpiących na PCOS zmaga się jednocześnie z otyłością. Zauważono, że redukcja masy ciała wywiera korzystny wpływ na zdrowie. Zbędne kilogramy najlepiej zrzucić poprzez stałą zmianę nawyków żywieniowych, regularną aktywność fizyczną i wysokiej jakości sen. Odpowiednio skomponowana dieta przy zespole policystycznych jajników pomaga obniżyć stężenie testosteronu, który wywołuje szereg niekorzystnych zmian. Stanowi przyczynę trądziku, hirsutyzmu, łojotoku i łysienia.

Co jeść w zespole policystycznych jajników? Rekomenduje się:

błonnik, który ułatwia wypróżnianie, bo poprawia perystaltykę jelit. Znajduje się w pieczywie razowym, ciemnych makaronach, pełnoziarnistych kaszach i otrębach zbożowych,
prebiotyki, czyli substancje odżywiające “dobre” bakterie kwasu mlekowego, które wspierają mikrobiom. Występują w bananach, szparagach, cykorii, czosnku, cebuli, porze i karczochach,
witaminę A, w którą obfitują jajka, mleko, wyroby mleczne, dynia, jarmuż i szpinak,
witaminę E, która jest obecna w oliwie z oliwek, orzechach laskowych, pomidorach, szpinaku i brukselce,
witaminę C, która wykazuje właściwości antyoksydacyjne. Za jej bogate źródło uchodzą pomarańcze, kiwi, brokuły, kalafior, papaja, truskawki i kiszonki,
cynk, który można dostarczyć organizmowi wraz z podrobami, kaszą gryczaną, rybami i nasionami słonecznika,
selen, który znajduje się w orzechach brazylijskich, rybach, grzybach i jajach,
kwas foliowy, który występuje w szpinaku, sałacie, brokułach, szparagach, kapuście, kalafiorze, brukselce, soczewicy i burakach,
witaminę B8, której obecność stwierdzono w cytrusach, groszku, fasoli i produktach pełnoziarnistych,
witaminę B6, którą zawierają m.in. wyroby pełnoziarniste, jaja i drożdże,
witaminę D, w którą obfitują tłuste ryby morskie (makrela, tuńczyk, łosoś).

Czego nie jeść w zespole policystycznych jajników? Staraj się unikać:

słodyczy,
słonych przekąsek,
jasnego pieczywa,
jasnego makaronu,
białego ryżu,
ziemniaków puree,
fast foodów,
wyrobów garmażeryjnych,
dań instant,
soków owocowych,
napojów gazowanych,
nektarów,
alkoholu,
tłustych serów,
śmietany,
masła,
czerwonego mięsa,
nadmiernego spożycia soli.

Zapalenie jajników – dieta zalecana przez specjalistów

Dieta przy zapaleniu jajników powinna być zbliżona do tej stosowanej u kobiet z PCOS. Zaleca się, aby zwiększyć spożycie:

świeżych warzyw,
świeżych owoców,
roślin strączkowych,
produktów pełnoziarnistych,
ryb,
chudych gatunków mięs,
nabiału,
orzechów,
nasion.

Czego nie jeść przy zapaleniu jajników? Wykazano, że negatywny wpływ mogą wywierać:

słodycze,
słone przekąski,
fast foody,
czerwone mięso,
tłuste mięso,
jasne makarony,
jasne pieczywo,
biały ryż,
dania instant,
wyroby garmażeryjne,
napoje słodzone.

Menopauza – dieta wspierająca zdrowie i dobre samopoczucie

Menopauza to ostatnia miesiączka w życiu kobiety, której towarzyszą gwałtowne zmiany hormonalne. Jajniki nie tylko uwalniają dojrzałą komórkę jajową, ale też wytwarzają estrogeny i gestageny. Żeńskie hormony płciowe regulują płodność i szereg innych procesów w organizmie. Receptory estrogenowe występują m.in. w ośrodku termoregulacji, który znajduje się w mózgu. Tłumaczy to, dlaczego kobiety w okresie przekwitania skarżą się na uderzenia gorąca i zlewne poty.

Ponadto wykazano, że żeńskie hormony płciowe wpływają na ośrodek głodu i sytości. Ich niedobór sprawia, że kobiety odczuwają głód, choć nie brakuje im substancji odżywczych i energetycznych. Sprzyja to nadmiernej podaży kalorii i przybieraniu na wadze. Jednocześnie warto zaznaczyć, że z wiekiem maleje zapotrzebowanie na surowce energetyczne, a wzrasta na witaminy i minerały. Pociąga to za sobą zmianę dotychczasowych nawyków żywieniowych.

Kobiety w wieku reprodukcyjnym są chronione przed bolesnymi złamaniami, ponieważ prawidłowej mineralizacji kości sprzyjają estrogeny. Kiedy ich poziom maleje podczas menopauzy, spada gęstość szkieletu. Staje się on bardziej podatny na uszkodzenia mechaniczne.

Dieta w menopauzie odgrywa niezwykle istotną rolę. Należy tak skomponować jadłospis dla kobiet w okresie przekwitania, aby uwzględniał poniższe kwestie:

przywrócenie równowagi hormonalnej,
zmniejszenie kaloryczności posiłków,
zaspokojenie zwiększonego zapotrzebowania organizmu na witaminy i minerały,
wzmocnienie kości.

Co jeść podczas menopauzy? Dieta powinna opierać się na:

roślinach, które dostarczają fitoestrogeny, czyli substancje roślinne o zbliżonej budowie do żeńskich hormonów płciowych. Wykazują one powinowactwo do stosownych receptorów, przez co łagodzą objawy przekwitania. Fitoestrogeny występują w ciecierzycy, soi, orzeszkach ziemnych, nasionach lnu, napojach sojowych, tofu, pasztetach sojowych,
wyrobach mlecznych, które stanowią bogate źródło wapnia wzmacniającego kości. Zaleca się, aby spożywać aż 3 porcje nabiału dziennie. Należy jednak postawić na produkty o obniżonej zawartości tłuszczu, aby uniknąć miażdżycy i otyłości. Rekomenduje się jogurt, kefir, maślankę, żętycę, kumys, ayram i chude sery,
produktach zasobnych w błonnik, który poprawia perystaltykę jelit, obniża stężenie cholesterolu i cukru we krwi. Zmniejsza ryzyko nowotworów i chorób serca. Można go znaleźć w pieczywie pełnoziarnistym, makaronach razowych, suszonych śliwkach, skórce jabłek, płatkach owsianych, siemieniu lnianym i babce płesznik. Powyższe produkty stanowią też bogate źródło witamin z grupy B,
zdrowych tłuszczach, które wspierają prawidłową pracę serca, mózgu, zmniejszają ryzyko chorób otępiennych i nowotworowych. Występują w rybach morskich (tuńczyk, makrela, łosoś), nasionach chia, sezamie, siemieniu lnianym, oliwkach, orzechach i pestkach dyni.

Czego nie jeść podczas menopauzy? Z diety należy wykluczyć:

słodycze,
słone przekąski,
słodzone napoje gazowane,
fast foody,
dania instant,
wyroby garmażeryjne,
czerwone mięso,
nadmiar soli.